Πανηγυρικός 25ης Μαρτίου (από τον Γιώργο Κολοκασίδη)
  27 March 2011

 

Πανηγυρικός 25ης Μαρτίου

Εξοχότατε Κύριε Προεδρεύοντα της Κυπριακής Δημοκρατίας
Μακαριότατε
Εξοχότατε Πρέσβη της Ελλάδος
Ελληνίδες Έλληνες της Κύπρου

Λένε ότι οι Ελληνες πάντοτε γιορτάζουν την έναρξη ενός αγώνα. Όχι την αίσια κατάληξη του. Στην περίπτωση της 25ης Μαρτίου 1821 αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Το μεγαλείο της ελληνικής επανάστασης δεν ήταν τόσο οι λίγοι εναντίον των πολλών. Ηταν και αυτό. Πρωτίστως όμως ήταν ότι οι υπόδουλοι επί τετρακόσια χρόνια λίγοι Ελληνες κράτησαν κοινό αλυτρωτικό όραμα. Δεν ήταν μόνο ότι τόλμησαν να ξεσηκωθούν. Ηταν ότι τόλμησαν να συμπυκνώσουν κοινή εθνική αντίληψη για το παρελθόν και το μέλλον τους. Αυτό όμως το εθνικό ιδεώδες ήταν δαπανηρό και κινδυνώδες. Μπορούσαν οι Ελληνες ίσως να παραμείνουν ένα οθωμανικό μιλέτ στη διεκδίκηση των μικρών ευνοιών της υψηλής πύλης. Μπορούσαν ακόμη και να αφήσουν αδιεκδίκητη την αρχαιοελληνική ιστορία ως μια λαμπρή παρένθεση ενός λαού που ήκμασε και κατόπιν χάθηκε στα βάθη της ιστορίας. Όχι όμως. Αντ’ αυτού μόρφωσαν όραμα ελληνικό με εθνική ουσία. Αντί να βολευτούν με τον ευκολότερο ρόλο του Οθωμανού πολίτη υιοθέτησαν όραμα που τους έφερνε σε ευθεία σύγκρουση με την σκληρή πραγματικότητα τους. Πίστεψαν στην περήφανη ελληνική τους καταγωγή. Και αυτό τους επέτεινε τα αισθήματα ταπείνωσης στα χέρια των Τούρκων. Αντί να νοιώσουν βολεμένοι Οθωμανοί προτίμησαν να αισθάνονται Ελληνες, σκλαβωμένοι Ελληνες. Τι σήμαινε αυτό; Η συναίσθηση υψηλής ελληνικής καταγωγής δημιούργησε αυτόματα και ευθύνες και προσδοκίες παλιγγενεσίας. Οι επίγονοι του Πλάτωνα και του Λεωνίδα δεν μπορούσε να είναι υποτελείς σε κανένα. Η ελληνική ταυτότητα κουβαλά μαζί της υποχρεώσεις. Αρα ναι αυτό που έβαλαν στο μυαλό τους οι Ελληνες ήταν δαπανηρό και κινδυνώδες.

 Ηταν επιλογή αυτό το όραμα ελληνικότητας; Δεν νομίζω. Πολλοί προαγωγοί ανέξοδου μοντερνισμού επιχειρούν να μας πείσουν ότι ο δυτικός διαφωτισμός που ξεκίνησε με τη γαλλική επανάσταση σκέπασε την υφήλιο και σμίλεψε εθνικές συνειδήσεις. Από το πουθενά. Περίεργο ιδεολόγημα. Είναι δυνατόν διανοούμενοι να πήραν πληθυσμούς και από αυτούς να έπλασαν λαούς; Λαούς με εθνική συνείδηση; Είναι δυνατόν ένας ευτελισμένος απομονωμένος λαός πάνω σε ελληνικά αφιλόξενα βράχια ξαφνικά να μόρφωσε εκ του μηδενός ελληνική συνείδηση; Έτσι γιατι το ήθελαν κάποιοι εξ εσπερίας; Ρεαλιστικότερη, ιστορικότερη, αυθεντικότερη εκδοχή: Το στίγμα της ελληνικότητας ήταν πάντα εκεί. Υπολάνθανε αποδυναμωμένο από τις κακουχίες και από τα ραπίσματα της σκλαβιάς. Αντεξε όμως. Πως; Χάρις στο ισχυρό πνευματικό σήμα των γεννητόρων μας, όλων αυτών που ιχνηλάτησαν την αρχαία ελληνική σκέψη και ιστορία: Από τον Ηράκλειτο, μέχρι τον Περικλή. Χάρις στην ορθόδοξη εκκλησία, φύλακα ελληνικών παρακαταθηκών στις εποχές του οθωμανικού σκότους. Η οποία εκκλησία, μετά από αρχικές ταλαντεύσεις δέχθηκε το αρχαιοελληνικό φως και το φύλαξε στον κόρφο της ως μέρος της ελληνικής διαχρονίας. Το φύλαξε και το μετάδωσε σε διαδοχικές γενιές Ελλήνων. Και το φως μεταδόθηκε. Χάρις σε Έλληνες διανοητές που απέρριψαν οποιαδήποτε τεχνητή επούλωση της πληγής της σκλαβιάς και συντήρησαν το παράλληλο αίτημα μιας ελληνικής αναγέννησης. Όπως ήταν ο Ρήγας ο Φεραίος και ο Κύπριος σύντροφος του Καρατζάς που το συντρόφεψε και στη ζωοποιό πνευματική δημιουργία αλλά και στον πρόωρο θάνατο. Το φως μεταδόθηκε και χάρις στη φυσική αντοχή και πνευματική μνήμη του ελληνικού λαού.

 Οι Έλληνες δεν επιχείρησαν να παζαρέψουν την καταγωγή τους με μια ανετότερη ζωή. Άφησαν την καταγωγή τους να εκδιπλωθεί και να πάρει την πορεία της. Ή μάλλον την άφησαν να καθορίσει τη δική τους πορεία. Το μεγαλείο του παρελθόντος καθόρισε τις θυσίες του επαναστητημένου παρόντος αλλά και την αναγέννηση του μέλλοντος.

 Σε ευχαριστούμε Παπαρηγόπουλε που συνέγραψες την πρώτη αδιάπτωτη ελληνική ιστορία. Μόνο που εσύ απλώς την αποτύπωσες. Έλληνες την συνέθεσαν. Έλληνες την συναισθάνθηκαν ως ενιαία και συνεχή από τον Μίνωα μέχρι τον Μακρυγιάννη. Έλληνες κατέβαλαν αίμα για να ξαναβρούν τον ελληνικό μίτο που χάθηκε μια αποφράδα μέρα του 1453 και να τον ενώσουν με τη σύγχρονη ελληνική πορεία.

 Θυμάμαι τον παγιωμένο στον χρόνο ρασοφόρο να σηκώνει το κυρτό του δάκτυλο μέσα στο φως του κεριού ενώ οι μαθητές του μένουν απορροφημένοι στο μάθημα του κρυφού σχολειού. Θυμάμαι τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να σηκώνει το λάβαρο της επαναστατημένης Ελλάδας στη Αγία Λαύρα ενώ οι αγωνιστές παρακολουθούν με δέος και επίγνωση της ιστορικής στιγμής. Ψέματα! Δεν τα θυμάμαι όλα αυτά. Δεν τα έζησα για τα θυμάμαι. Έχουν εντυπωθεί όμως στο μυαλό μου όπως τόσες άλλες σκηνές της προεπαναστατικής και επαναστατικής περιόδου. Ως μέρος της ελληνικής συλλογικής μνήμης. Μια εθνική μνήμη που αντλεί από την πραγματικότητα του χωροχρόνου αλλά παίρνει την τελική αρμονική της μορφή στη δημιουργική φαντασία των πνευματικών ταγών του έθνους.

Φωνάζουν οι μεταμοντέρνοι για παραχάραξη της ιστορίας. Μας λεν ότι ο Κολοκοτρώνης ήταν αιμοδιψής σφαγέας, το κρυφό σχολειό δεν υπήρξε, ότι η επανάσταση δεν κηρύχθηκε στην Αγία Λαύρα. Δεν αντιλαμβάνονται όμως ότι το εθνικό αφήγημα ενός έθνους δεν είναι στεγνό κείμενο γεγονότων. Η εθνική ιστορία έχει το ένα πόδι στα γεγονότα και το άλλο στην παράσταση που φιλοτέχνησε ο σύγχρονος Έλληνας για τον πρόγονο του. Η διαμόρφωση εθνικής ιστορίας είναι μια ζώσα διαδικασία που ενώνει τον σύγχρονο με τους πατέρες του γένους. Αποτελεί την ευγενή σύναψη αυτού που υπήρξε τότε με σημερινά εθνικά αισθήματα. Μπορεί λοιπόν να μην υπήρξε το κρυφό σχολειό με τον τρόπο που αυτό απεικονίζεται στον πίνακα του Νικόλαου Γύζη. Εντούτοις δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι η εκκλησία υπήρξε η κιβωτός μέσα στην οποία ταξίδεψε η εθνική θύραθεν παιδεία εκείνα τα σκοτεινά χρόνια για να διαμοιραστεί ως πνευματική τροφή σε γενιές υπόδουλων Ελλήνων. Και ναι αυτό ενίοτε έγινε σε πείσμα σκληρής οθωμανικής αντίδρασης. Έστω λοιπόν και αν το φεγγαράκι δεν έφεγγε τον δρόμο στα ελληνόπουλα παραμένει δεδομένο ότι η καλλιέργεια της εθνικής παιδείας έγινε με εκκλησιαστική συνδρομή με κινδύνους και κατ’ αντίθεση προς την κατέχουσα οθωμανική αρχή.

Με μόνη κινητήρια δύναμη τη συνείδησή του έφτασε ο Έλληνας στην ελληνική επανάσταση. Τέτοια ήταν η υπερχείλιση του ενθουσιασμού που ξεσήκωσε ακόμη και ένα Υψηλάντη από την ασφάλεια της τσαρικής αυλής να κατέλθει μονόχειρας ηγέτης της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Σαν αυτό το παράδειγμα πολλά. Και όλα μαζί συνέθεσαν την αποφασιστικότητα των Ελλήνων η οποία συνοψίζεται στο απλό καταλυτικό διάζευγμα ‘Ελευθερία ή Θάνατος’. Όπως λέγει και ο Κάλβος για τον Ίκαρο: ‘Και αν έπεσεν ο πτερωθείς κ’ επνίγη θαλασσωμένος, αφ’ υψηλά όμως έπεσε και απέθανεν ελεύθερος’. Οι Έλληνες ποτέ δεν ήσαν πεισιθάνατοι και σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαν να επανδρώσουν τάγματα αυτοκτονίας. Ήσαν λάτρεις της ζωής και ο αγώνας τους δεν έγινε από αυτοκτονική διάθεση. Απλώς είχαν τις απαιτήσεις που κάθε φιλελεύθερος πολιτισμένος λαός έχει από τον βίο του. Δεν τους ενδιέφερε απλώς η εξασφάλιση μιας υποτυπώδους βιολογικής συνέχειας. Ήθελαν τη ζωή τους μεστή νοήματος και αυτενέργειας. Ήθελαν όχι μόνο να ζουν ελέω οθωμανικής χάριτος ήθελαν να αποφασίζουν και πώς να ζουν. Ήθελαν την ευλογία της ελευθερίας. Και ήσαν έτοιμοι να δώσουν και τη ζωή τους για την πληρότητα του βίου τους. Πέρασε μύρια κύματα η επανάσταση. Κινδύνεψε με την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, αναζωογονήθηκε από την φίλια επέμβαση των δυτικών φιλελλήνων στο Ναυαρίνο για να φθάσει η τελική δικαίωση της εθνικής ανεξαρτησίας.

Σε αυτό τον αγώνα οι Κύπριοι δεν ήταν απλώς νοεροί συμπαραστάτες. Η Φιλική Εταιρεία είχε επεκταθεί και στην Κύπρο όπου ο Φιλικός Δημήτριος Ίπατρος είχε μυστικές επαφές με τον αρχιεπίσκοπο Κυπριανό. Φιλικοί φιλοξενούνταν στην κρύπτη του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Απεσταλμένος του Υψηλάντη είχε επίσης κατέλθει μυστικά στην Κύπρο προκειμένου να συλλέξει εισφορές για τον κυοφορούμενο αγώνα. Η παράδοση επίσης λέει ότι ο Κωνσταντίνος Κανάρης είχε επισκεφθεί με καράβια του την Κύπρο και ότι είχε παραλάβει προμήθειες αφού φιλοξενήθηκε στην περιοχή Λαπήθου. Υπάρχει όμως και απόπειρα αμεσότερη και ενεργότερη. Ο τότε επίσκοπος Πάφου Χρύσανθος ο Β’ λέγεται ότι ενεπλάκη σε συγκέντρωση Παφίων οπλισμένων που βάδισαν ανεπιτυχώς κατά της Λευκωσίας. Κορωνίς όμως της κυπριακής προσφοράς ήταν οι ψυχές των προκρίτων και επισκόπων της Κύπρου που αφαιρέθηκαν βαναύσως από τον Κουτσιούκ Μεχμέτ. Γύρω στα 500 άτομα από την εκκλησιαστική και κοινωνική ηγεσία του τόπου εκτελέστηκαν αφήνοντας τους Κύπριους αποδεκατισμένους και ακέφαλους.

Η εθνική επανάσταση όμως, Έλληνες συμπατριώτες, που ξεκίνησε με τον ένοπλο αγώνα κατά των Τούρκων δεν τελείωσε το 1829. Αλίμονο. Η ελληνική επανάσταση άνοιξε τρείς βασικές πύλες προκλήσεων: το κεφάλαιο της εθνικής ανεξαρτησίας, αυτό της χειραφέτησης του πολίτη στο πλαίσιο της Δημοκρατίας και τελικά το κεφάλαιο της απερίσπαστης ελληνικής πνευματικής δημιουργίας. Η πτυχή της εθνικής ανεξαρτησίας ξεκίνησε με την εγκατάσταση, μετά τον αδόκητο θάνατο του Καποδίστρια, μοναρχικών θεσμών ξένων προς την ελληνική παράδοση. Ακόμη, η πολιτική ζωή της Ελλάδος ταλαιπωρήθηκε για χρόνια με ξενοστραφή κόμματα τα οποία λειτουργούσαν υπό την επιρροή ξένων μεγάλων δυνάμεων. Ετσι στα πρώτα χρόνια μετά την ανεξαρτησία είδαμε να δημιουργούνται Αγγλικό, Ρωσσικό, και Γαλλικό Κόμμα. Το εγχείρημα της εθνικής ανεξαρτησίας συνεχίστηκε για χρόνια με μεταπτώσεις με την περίοδο μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο να οροθετεί νέα περίοδο ξένης εξάρτησης με τελικό στάδιο την ελευθέρωση της δημοκρατικής ζωής με τη θυσία της Κύπρου. Και η εσωτερική δημοκρατία όμως εξελίχθηκε περνώντας καταστολές, πολιτικές διώξεις της αριστεράς, ιδεολογικές προκαταλήψεις μέχρι να φτάσουμε στο σήμερα. Και η εξέλιξη συνεχίζεται. Τελικά στον χώρο της εθνικής δημιουργίας λογής λογής διανοητές δούλεψαν πρόκοψαν και ανανέωσαν την λάμψη του παλαιού ελληνικού πολιτισμικού στίγματος.

Η επανάσταση λοιπόν κάθε άλλο παρά ολοκληρώθηκε. Άρχισε με τη διεκδίκηση ανεξάρτητης ελληνικής επικράτειας. Η εξασφάλιση σε πρώτο χρόνο της εθνικής επικράτειας απελευθέρωσε τις απωθημένες δυνάμεις του ελληνικού έθνους στα τρία πεδία: της εθνικής ανεξαρτησίας, της πολιτικής Δημοκρατίας και της πολιτισμικής δημιουργίας. Αυτό όμως ήταν μόνο η αρχή. Η εθνική επανάσταση είναι μια συνεχής διεκδίκηση. Ένας συνεχής αγώνας για πραγμάτωση ενός ευγενούς εθνικού οράματος. Και όποιος νομίζει ότι η επανάσταση τελειώνει με την έναρξη του πολιτικού βίου πλανάται πλάνην οικτρά. Ο ίδιος αγώνας συνεχίζεται με άλλα, ειρηνικά, μέσα. Εκτενής συζήτηση γίνεται για τη σύγχρονη δημιουργία εθνών κρατών. Η σύσταση τους όμως υπογραμμίζει ακριβώς την ανάγκη των εθνών να εξασφαλίσουν κοιτίδα ασφαλούς ανάπτυξης και άνθισης. 'Εχει λεχθεί ευστόχως ότι ο Ελληνισμός είναι τρόπος και όχι χώρος. 'Οντως ο Ελληνισμός γεννήθηκε εκτός αυστηρών γεωγραφικών ορίων. Όντως η επιρροή του δρασκέλισε τα κατά καιρούς θεωρούμενα στενά ελληνικά γεωγραφικά όρια. Όντως η ελληνική διασπορά είχε πάντοτε σοβαρή συνδρομή στην διαμόρφωση της ελληνικής πεμπτουσίας. Εντούτοις στις μέρες μας κανένας λαός, όσο ισχυρό και να είναι το φως του, δεν έχει την πολυτέλεια να ζει και να δημιουργεί εκτός των ορίων μιας οργανωμένης πολιτείας. Το οργανωμένο κράτος βελτιστοποιεί, δίδει τη σφραγίδα νομικής κάλυψης και επιτρέπει σε κάθε πολιτισμό να νέμεται τα πλεονεκτήματα μια διεθνούς υποστάσεως. Μιας συγκεκριμενοποιημένης πολιτικής και οικονομικής παρουσίας στο διεθνές σκηνικό. Συνεπώς η Ελλάς του τρόπου και του πολιτισμού χρωστά πολλά στην Ελλάδα του κράτους, των νόμων και της γεωγραφικής επικράτειας. Και αν σήμερα δεν πάει καλά η μητροπολιτική Ελλάς των κρατικών ορίων το τίμημα καταβάλλεται σε όλα τα επίπεδα. Και μαζί τραυματίζεται και η άυλη Ελλάς. Αυτή του πολιτισμού και της ιστορικής διαχρονίας. Ας μην μας πείσει λοιπόν καμιά σύγχρονη σειρήνα ότι το έθνος κράτος συμπλήρωσε την ιστορική του διαδρομή. Ας μην μας πουν ότι άλλα πολιτειακά σχήματα πολυπολιτισμικής υφής ήλθαν να αντικαταστήσουν το παρωχημένο δήθεν έθνος κράτος. Έθνη ισχυρότερα και πολυπληθέστερα από τον Ελληνισμό μάχονται να κρατήσουν αλώβητη την κρατική τους υπόσταση. Ακόμη και στην υπερκρατική ΕΕ τα συναποτελούντα αυτήν κράτη επιχειρούν να διατηρήσουν την ένταση της εθνικής τους φωνή. Οραματίζονται μια Ευρώπη των εθνών και όχι μια εθνική Ευρώπη βγαλμένη από το χωνευτήρι των λαών!

Δυστυχώς μερικοί λαοί ή μάλλον ηγεσίες κρατών εστιάζονται στο πρωτόγονο στοίχημα της κρατικής επέκτασης. Δεν έχουν αντιληφθεί ότι το σύγχρονο στοίχημα είναι η ποιοτική ανάδειξη και όχι η συνοριακή επέκταση. Ένα τέτοιο παράδειγμα ο Τούρκος γείτονας μας ο οποίος σε αναζήτηση ταυτότητας κινείται συμπλεγματικά μεταξύ ισλαμισμού και νεοθωμανισμού. Και εμείς οι Ελληνες περάσαμε μεγαλοϊδεατισμούς και ξέρουμε τι σαράκι είναι να αφήνεις ένα λαμπρό παρελθόν να σου υπαγορεύει γεωγραφική επέκταση. Η ατυχία των Ελλήνων και της Ελλάδος και της Κύπρου είναι ότι αυτός ο επικίνδυνος πειραματισμός γίνεται στο κατώφλι μας και με άμεσο στόχο και τις δύο χώρες. Ενόσω το τουρκικό όραμα παραμένει επεκτατικό. Ενόσω η Τουρκία μεγεθύνεται στρατιωτικά. Ενόσω η Κύπρος βρίσκεται υπό κατοχή, ο Ελληνισμός δεν έχει την πολυτέλεια του εφησυχασμού. Λέγεται ότι η οικουμένη έχει βαδίσει ανεπιστρεπτί στην εποχή της ειρήνης. Αυτό είναι σωστό. Υπάρχουν όμως κράτη φωτοσβέστες που επιμένουν να μιλούν τη γλώσσα της στυγνής απειλής και της στρατιωτικής ισχύος. Ένα από αυτά είναι και η Τουρκία. Συνεπώς ο Ελληνισμός πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση. Το ελληνικό κράτος που οικοδομήθηκε από το 1821 και εντεύθεν, με τα τρωτά του, πρέπει να προστατευθεί και να ενισχυθεί. Και ας μην θεωρήσει κανείς ότι δωρίζοντας εθνικό χώρο μπορούμε να εξασφαλίσουμε ειρήνη. Η οσμή αδυναμίας αποθρασύνει τον ισχυρό.

Και η Κύπρος όμως έχει άρρηκτους δεσμούς με το ’21. Παρά το διαφορετικό κρατικό πεπρωμένο και τη ματαίωση του στόχου της Ενώσεως. Το ’21 τροφοδότησε το ’55 και όλα μαζί χαλύβδωσαν την κυπριακή ελληνική φυσιογνωμία. Αν δεν υπήρχε ’21 δεν θα υπήρχε ’55. Αν δεν υπήρχε ’55 δεν θα υπήρχε Κυπριακή Δημοκρατία. Κουβαλούμε λοιπόν το ’21 στο αίμα της ψυχής μας και η νομοτελειακή εθνική συνάφεια καθορίζει και εμάς εδώ στην Κύπρο. Τα προαναφερθέντα όμως κατατείνουν και στο εξής συμπέρασμα: Όπως κανείς άλλος λαός, έτσι ούτε και ο Κυπριακός Ελληνισμός μπορεί να αντέξει έξω από τη σκέπη ενός προστατευτικού πολιτειακού πλαισίου. Με τα ψεγάδια και τις αγκυλώσεις της η Κυπριακή Δημοκρατία υπήρξε ένα ασφαλές καταφύγιο για τον Κυπριακό Ελληνισμό. Υπήρξε ο κυμματοθραύστης υπό των προστασία του οποίου ο εντόπιος ελληνισμός ανέπτυξε την προσωπικότητα του και τις αρετές του. Δεν είναι λοιπόν αδόκιμα που ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος είχε αναφερθεί στο ιστορικό του διάγγελμα στην ύψιστη ανάγκη προστασίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σήμερα ειδικά το ζήτημα μπαίνει επιτακτικότερα. Η σημερινή διαπραγμάτευση κινείται στον χώρο του επικίνδυνου συνταγματικού πειραματισμού. Το πρόβλημα δεν είναι ότι προσφέρουμε περισσότερα στους Τούρκους από ό, τι δικαιούνται. Που όντως προσφέρουμε. Το ζήτημα είναι ότι έχουμε αφαιρέσει κρίσιμη θεμελίωση από την οικοδομούμενη λύση. Ό,τι και να γίνει, ό, τι και να συμφωνήσουμε δεν έχουμε το δικαίωμα να δυσκολέψουμε την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού με συνταγματικούς θεσμούς δυσλειτουργικούς και θνησιγενείς. Πολλοί κραδαίνουν την περιώνυμη Δικοινωτική, Διζωνική Ομοσπονδία ως ύπατη ελληνική αξίωση. Σφάλμα μέγα. Είναι δυνατόν αυτή η σύνοψη τουρκικών απαιτήσεων να αποτελεί το ανάχωμα ελληνικής αντοχής; Μήπως το απορριφθέν σχέδιο Ανάν δεν ήταν μια μορφή Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας; Δεν οδηγούσε όμως σε καταβαράθρωση και κατάλυση; Ας σταματήσουμε λοιπόν αυτή την αδιέξοδη νταμπελομαχία. Το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να εκτρέπουμε τη συζήτηση από τα θεμελιώδη. Ας επανεισάγουμε όρους ελληνικής επιβίωσης και αντοχής. Και το κυριότερο ας επανεστιάσουμε στον κύριο στόχο μας, αυτόν της φυσικής και εθνικής επιβίωσης του Κυπριακού Ελληνισμού. Στο πλαίσιο μιας δίκαιης πολιτείας πρέπει να διασφαλίζεται και η ύπαρξη των λοιπών κοινοτήτων του νησιού. Αυτό είναι ένα πράγμα. Είναι άλλο πράγμα όμως η αποδυνάμωση του βασικού στόχου της αποκατάστασης των Ελλήνων της Κύπρου.

Συμπολίτισσες συμπολίτες δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είμαστε εδώ για να γιορτάσουμε τη σύγχρονη ελληνική αναγέννηση. Τα αισθήματα δεν μπορούν παρά να είναι ευφρόσυνα. Κανένα πολιτικό γεγονός δεν μπορεί να ρίξει σκιά στο άπλετο φως της ζωής και της δημιουργίας. Οπου και να βρίσκεται σήμερα η ελληνική αλλά και η κυπριακή πολιτική πορεία ένα πράγμα παραμένει ευοίωνο και ελπιδοφόρο: Ο Έλλην, και στην Κύπρο και στην Ελλάδα, διαθέτει αστείρευτα αποθέματα σφρίγους και δυναμισμού. Αυτό καμία εσφαλμένη πολιτική απόφαση δεν μπορεί να το αναιρέσει. Τουλάχιστον όχι ακόμη. Κρατά το μέλλον στα χέρια του. Φτάνει να το θελήσει, φτάνει να το διεκδικήσει. Πάνω και πέρα από κομματικά στεγανά και συνθλιπτικούς κυνισμούς πλεγμάτων κατωτερότητας. Το εθνικό φιλότιμο που κέντρισε τους ξυπόλυτους του Μεσολογγίου φωλιάζει σε κάθε γωνιά της ελληνικής μας ψυχής.